2. Stad zonder armoede

Een daklozentelling, dat was één van de eerste voorstellen die PVDA-raadslid Sonja Welvaert in de Gentse gemeenteraad lanceerde. Dat voorstel haalde het en heeft ermee voor gezorgd dat het stadsbestuur met de neus op de feiten is gedrukt. Bij de laatste telling in 2024 bleek dat in Gent bijna 2.500 mensen dak- of thuisloos zijn. De dakloosheid nam de voorbije jaren toe en wordt steeds zichtbaarder in de stad, in de stations, aan tramhaltes, in winkelstraten. Maar dat is slechts de top van de ijsberg: veel dak- en thuisloosheid blijft verborgen en onzichtbaar. Mensen slapen in hun auto, hoppen van vriend naar kennis of proberen overleven in leegstaande panden. Het gaat steeds meer om gezinnen die uit hun huurwoning gezet worden, jongeren die uit de jeugdzorg komen, zelfs mensen die een job hebben.

Dat zoveel mensen in onze stad dak - en thuisloos zijn is een schande. We mogen dat niet aanvaarden. De PVDA wil een concreet en ambitieus stappenplan om de doelstelling ‘geen mens op straat tegen 2040’ effectief te behalen. Het huidige ROOF-plan is gebaseerd op verouderde cijfers en werd, ondanks aandringen van de PVDA, nooit geactualiseerd. De doelstellingen zijn vaag. Wij willen een volwaardig actieplan, met duidelijke maatregelen en garanties dat het probleem aangepakt wordt. We willen hiervoor steunen op de expertise en visie van het Gentse middenveld, op de hulpverleners, professionals en vrijwilligers die op het terrein de strijd tegen dak- en thuisloosheid voeren. We willen de Taskforce Wonen een duidelijke lead geven. Zij moeten het actieplan mee aansturen. Het schepencollege rapporteert jaarlijks aan de Taskforce Wonen over de geboekte vooruitgang. Zo garanderen we dat het niet bij mooie intenties blijft, maar dat er effectief resultaat wordt afgedwongen.

Het ontbreekt ons niet aan kennis en visie, maar de ambitie moet hoger en de bestaande positieve projecten moeten drastisch opgeschaald worden. We blijven resoluut inzetten op de Housing First-aanpak. Een structurele oplossing voor dakloosheid wil zeggen: geef dakloze gezinnen een vast dak boven het hoofd en bouw daarrond hulpverlening en goede begeleiding op, naar het Finse model.

De sokkel van het actieplan moet zijn: de bouw van 5.000 sociale woningen in de volgende legislatuur. Dit is cruciaal om (dreigende) dak- en thuisloosheid aan te pakken en tegelijk de wachtlijsten weg te werken. Die ambitie is er nu niet. Volgens de huidige planning worden er in de volgende legislatuur in het beste geval 1.600 sociale woningen gebouwd. Dat is ver onder de lat. Het zal het niet mogelijk maken om de wachtlijsten weg te werken en tegelijk via versnelde toewijs ook dakloze gezinnen in acute woonnood van de straat te halen. Zowel het middenveld als de Woonstudie die de Stad bestelde, zeggen dat 5.000 sociale woningen noodzakelijk zijn om de wooncrisis ten gronde op te lossen. De tijd van praten is voorbij. Just do it.

Op deze sokkel bouwen we projecten van tijdelijke opvang. We versterken het project om samen met middenveldorganisaties leegstaande sociale woningen bij Thuispunt Gent in te zetten als tijdelijke woning voor dakloze gezinnen. We ondersteunen en versterken het middenveld om die taak verder op te nemen. We voorzien diversiteit in het woonaanbod en ondersteuning voor dak-en thuislozen. Mensen die dak-of thuisloos zijn, met sterk verschillende problematieken, hebben een oplossing op maat nodig. Voor honderden mensen die zich slecht integreren in de bestaande woon- en opvangoplossingen zijn zogenaamde ‘robuuste woningen’ aangewezen, maar daarvan zijn er nauwelijks elf beschikbaar. Er is nood aan een Zorghostel voor mensen met complexe verslavingsproblematieken die niet zelfstandig kunnen wonen en systematisch geweigerd worden in de klassieke hulpverleningsinitiatieven. Een steengoed initiatief, maar het project is omwille van budgettaire besparingen niet gerealiseerd. Bestaande initiatieven, zoals instapwonen, project ‘Opvang en Oriëntatie’ zijn uitstekend, maar missen de nodige schaalgrootte om voldoende impact te kunnen hebben. We breiden deze initiatieven verder uit.

Sociale woningen en tijdelijke opvangoplossingen op maat zijn cruciaal. Als noodoplossing moeten we ook de huidige nachtopvang beter organiseren en aanpassen aan de reële noden. Vooral voor gezinnen en vrouwen is de nachtopvang dikwijls geen veilige plek. We breiden de aparte gezinsopvang uit en starten een crisisopvang specifiek gericht op jongeren, met begeleiding. We verlagen de drempel naar de opvang, door te zorgen dat mensen in dakloosheid een eerste nacht in de nachtopvang terecht kunnen zonder doorverwijzing van een professionele toeleider. Daarna staan mensen ‘op de radar’ en kan een begeleidingstraject opgestart worden.

De beste bescherming tegen armoede is een kwalitatieve job. Bij werklozen loopt het armoederisico op tot 41 procent. ‘Eenieder heeft recht op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtmatige en gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid.’ Zo staat het in artikel 23 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het recht op arbeid is ook opgenomen in de Belgische Grondwet.

Dat iedereen toegang moet krijgen tot een job die beschermt tegen armoede, is de eerste uitdaging. Wij willen volwaardige jobs met een goed loon. In ons land stijgt het aantal werkende armen tot bijna een op de twintig jobs. Van de nieuwe jobs is meer dan de helft tijdelijk en/of laagbetaald. Zo komen we er dus niet.

Ook hoe we de arbeid invullen blijft een grote uitdaging. De impact van werkdruk, flexibiliteit, onzekere contracten en ontslag op onze gezondheid en ons welbevinden is torenhoog.

Hoe we in Gent kunnen inzetten op jobs, kun je lezen in het hoofdstuk ‘Werkende stad’. In dit hoofdstuk hebben we het specifiek over mensen in een kwetsbare positie of met een beperking op de arbeidsmarkt. Mensen zonder diploma, mensen in armoede, kortgeschoolde mensen, jongeren die zonder diploma uit het onderwijs stromen, mensen met een beperking of met een chronische ziekte. Veel mensen willen bijdragen, maar vinden in de stresserende winsteconomie van vandaag geen plek. Om het recht op arbeid voor iedereen te garanderen zijn specifieke maatregelen nodig. Dat vergt extra middelen, maar er is een groot terugverdieneffect op menselijk en maatschappelijk vlak.

Wij willen 1.000 bijkomende jobs op maat creëren voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Het stadsbestuur moet daarbij de trekker zijn, alle stakeholders samenbrengen en een sterke regierol opnemen. We stimuleren bijkomende jobs in de sociale economie en komen op voor volwaardige werk- en loonvoorwaarden. Van grote ondernemingen die subsidies en voordelen van de Stad Gent ontvangen, vragen we in ruil investeringen in een aantal duurzame sociale jobs voor mensen in een kwetsbare maatschappelijke positie en een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Daarbij voorzien we de nodige begeleiding (taallessen, training on the job, coaching en nazorg …).

De Stad Gent moet zelf het goede voorbeeld geven. Vandaag worden ook in Gent heel wat taken en diensten van de Stad uitbesteed aan bedrijven die slechtere arbeidsvoorwaarden en een slechtere verloning hanteren. De poetsdienst van de Stad Gent werd in het begin van de jaren 2000 geprivatiseerd, net als de stadskeuken. Deze legislatuur, mét Groen en Vooruit aan boord, heeft het stadsbestuur verder bespaard op het poetspersoneel. In totaal werd het budget in 2023 verlaagd met 15 procent. Het gevolg: tientallen jobs voor de bijl, hogere werkdruk, minder uren en dus minder inkomen voor mensen, meer stress en gezondheidsklachten bij het personeel. Dat het stadsbestuur bespaart op mensen met een precair statuut is asociaal en onrechtvaardig. De schoonmakers, veelal mensen in maatschappelijk kwetsbare posities, werken vaak in precaire arbeidsomstandigheden. Hoewel de Stad zichzelf profileert als een inclusieve werkgever die oog heeft voor het welzijn van haar werknemers, faciliteert zij tegelijkertijd een systeem dat mensen in kwetsbare posities duwt. Een systeem waar multinationals bovendien grote winsten op maken. 

Pas na heftig en volgehouden protest van de vakbonden, de Belangenbond van SAAMO, het 8 maarscomité en de PVDA, ging het stadsbestuur in 2024 overstag en werden de besparingen deels teruggedraaid. De PVDA blijft eisen dat het poetspersoneel van de Stad terug in eigen handen wordt genomen en dat de outsourcing ongedaan wordt gemaakt.

We verzetten ons ook tegen de dreigende afbouw van de Fietsambassade, die in Gent verschillende fietsherstelateliers heeft. De Fietsambassade is een fantastisch sociale economieproject, waarbij mensen opgeleid worden tot fietsenmaker en daarna kunnen doorstromen naar de arbeidsmarkt. In het programma van de liberale stadslijst staat dat dit geen kerntaak van de Stad is en moet afgestoten worden. De PVDA verzet zich daartegen en wil dat dit project integendeel wordt uitgebouwd. Er is een grote nood aan gratis fietslessen voor nieuwkomers. Wij willen dat het huidige project in samenwerking met de wijkgezondheidscentra wordt opgeschaald. Ook het herstellen van weesfietsen en het aanbieden van goedkope tweedehandse fietsen voor mensen met een klein inkomen is een nood die de Fietsambassade kan invullen.

De PVDA heeft zich altijd verzet tegen de besparingen die deze legislatuur zijn doorgevoerd binnen DBSE, het sociale economiebedrijf van de Stad Gent. Een progressieve stad als Gent heeft immers nood aan een volwaardig uitgebouwd sociaal dienstenbedrijf om beleidsdoelstellingen te realiseren die zorgen voor een emancipatorische, humane activering. In plaats van te besparen op sociale tewerkstelling, moeten we daar dus net bijkomend in investeren. Wij willen een uitbreiding van volwaardige arbeidsplaatsen voor kortgeschoolde jongeren, kwetsbare doelgroepen en mensen die het moeilijk hebben op de reguliere arbeidsmarkt. We denken daarbij bijvoorbeeld aan een eigen stadskeuken die biologische korte-keten-maaltijden levert aan scholen en stadsdiensten, een poetsdienst met volwaardige loon- en arbeidsvoorwaarden, een klusjesdienst en renovatieprojecten in sociale woningen.

We blijven ons verzetten tegen verplichte gemeenschapsdienst in het kader van het Geïndividualiseerd Project voor Maatschappelijke Integratie (GPMI). Ook de Stad Gent is in het Vlaamse systeem van verplichte gemeenschapsdienst gestapt, terwijl veel andere gemeenten principieel hebben geweigerd. We verplichten mensen in armoede niet om gelijk welke onderbetaalde, precaire job aan te nemen, maar investeren in opleiding, begeleiding en sociale tewerkstelling met een volwaardig loon. We zorgen dat er bijkomend geïnvesteerd wordt in Nederlandse les en taalpraktijk om de wachtlijsten weg te kunnen werken. We investeren in brede emanciperende coaching. Begeleiding op maat is noodzakelijk om voor werkzoekenden in een kwetsbare positie de toegang tot de arbeidsmarkt te vergroten

Het is belangrijk om in te zetten op toekomstorientering van mensen. Het OCMW zet in op maatschappelijke integratie via ‘artikel 60-tewerkstelling’, gekoppeld aan het leefloon. In de praktijk zeggen leefloongerechtigden in veel gevallen op alles “ja” uit angst om geen leefloon te krijgen. Op vraag van de maatschappelijk werker zetten ze bijvoorbeeld hun studies stop, terwijl studeren net een opstap kan zijn naar duurzame maatschappelijke integratie. Of ze zetten te snel de stap naar een Artikel 60 terwijl ze er fysiek of mentaal nog niet klaar voor zijn. Als het arbeidscontract dan vroegtijdig wordt stopgezet, valt die persoon zonder inkomen. De PVDA pleit ervoor om de toekenning van het leefloon los te koppelen van de professionele inschakeling. Geef mensen eerst financiële zekerheid, ga dan het gesprek over toekomstoriëntering aan en koppel integratie via werk als een emanciperende doelstelling aan het begeleidingstraject.

‘Artikel 60-tewerkstelling’ willen we ook alleen als dat de best mogelijke werkgelegenheid is voor de betrokkene. Het blijft namelijk heel dikwijls een tijdelijke en laag verloonde tewerkstelling. We werken hier alleen samen met organisaties zonder winstoogmerk die de nodige expertise en omkadering bieden. Er moet hier doorgroeimogelijkheid zijn zodat mensen nadien niet opnieuw zonder werk vallen. We zetten in op goede en nabije arbeidsbegeleiding. Ook als mensen aan de slag zijn, geven de coaches begeleiding en nazorg. Vandaag verliest de helft van mensen in een moeilijke maatschappelijke situatie na een werkervaringstraject hun job opnieuw na een jaar door gebrek aan begeleiding.

We ondersteunen kwetsbare mensen die werk vinden met betaalbare en flexibele kinderopvang gebaseerd op het gezinsinkomen, een uitgebreid aanbod aan lessen Nederlands, en maken hen mobieler via gratis openbaar vervoer voor alle Gentenaars, fietslessen en een aanbod van goedkope tweedehandsfietsen.

Sommige mensen kunnen om allerlei redenen niet (meer) functioneren in een normale job of op een beschermde werkplaats. Toch heeft iedereen recht op arbeid, voor de zinvolle dagbesteding, het sociaal contact en de eigenwaarde. Voor deze mensen moet bijvoorbeeld arbeidszorg een mogelijkheid zijn. Daar werken mensen met fysieke of mentale problemen in een fietsherstelplaats, houtatelier of bakkerij. Arbeidszorg is een stabiele tewerkstelling en mag niet gezien worden als een opstap naar de arbeidsmarkt.

We ondersteunen het voorstel van ‘Ieders Stem Telt’, een breed samenwerkingsverband van sociale organisaties om experimenten van buurtgerichte jobcreatie mogelijk te maken, waarbij mensen op maat van hun talenten en potentieel worden ingezet. We zorgen voor een duurzaam tewerkstellingsaanbod met een arbeidsvolume en taakinzet op maat. Op die manier kunnen mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt toch duurzaam werk op maat verrichten zonder financieel gesanctioneerd te worden. We bekijken in dat kader hoe werk en uitkering gecombineerd kunnen worden, bijvoorbeeld voor leefloongerechtigden, naar analogie van het stelsel van progressief werken. Dit stelt mensen in staat om op maat in te stappen op de arbeidsmarkt en zorgt voor een verhoging van het inkomen, terwijl het vangnet bij uitvallen behouden blijft.

Eén op vijf kinderen in Gent wordt geboren in armoede. Een slagkrachtig armoedebeleid moet daarom in elk geval focussen op kinderen en jongeren en van daaruit ook aan de slag gaan met de gezinssituatie.

Om te beginnen zorgen we dat elk kind maximale kansen krijgt in het onderwijs. Een diploma is cruciaal om later op de arbeidsmarkt aan de bak te kunnen. De PVDA is voorstander van kosteloze toegang tot het onderwijs. De huidige maximumfactuur in het lager onderwijs breiden we uit naar het middelbaar onderwijs. Op die manier schakelen we financiële drempels zoveel mogelijk uit.

Op een lege maag kun je niet leren. 'Lekker(s) Op School', een project van de Stad Gent, loopt van september 2021 tot juni 2025 in acht kleuterscholen. In twee scholen krijgen alle kleuters gratis warme maaltijden. In drie andere scholen krijgen alle kleuters een '10-uurtje' of worden hun brooddozen aangevuld. In nog drie andere scholen is er een korting op warme maaltijden voor lage-inkomensgezinnen. Uit het evaluatierapport van HOGENT en KU Leuven blijkt dat het meeste resultaat geboekt wordt in de scholen waar alle kinderen een gratis maaltijd krijgen. Kinderen eten beter - ook thuis, ze leren beter, zijn minder afwezig op school en zelfs de taalvaardigheid verbetert. De PVDA wil dit project doortrekken naar alle Gentse scholen.

Om kinderarmoede te detecteren en aan te pakken zijn brugfiguren cruciaal. Dit bestaat vandaag al op verschillende Gentse scholen. Een brugfiguur vormt ‘de brug’ tussen school en ouders, kan in een vroeg stadium signalen opvangen en daarmee aan de slag gaan, zowel met de ouders, leraren en schooldirectie. Wij willen een brugfiguur op elke lagere school in Gent en willen het systeem ook uitbreiden naar het middelbaar onderwijs. Aansluitend daarbij willen we ook het experiment met de opgroeicoach in Nieuw Gent uitbreiden naar alle Gentse wijken. De opgroeicoach begeleidt gezinnen met kinderen tot de gepaste hulp en werkt outreachend op school, bij vrijetijdsactiviteiten, op speelpleintjes.

We pakken op de scholen ook de menstruatiearmoede bij jongeren aan. Menstruatieproducten zijn niet goedkoop. Eén op de acht meisjes mist wel eens budget voor de nodige menstruatieproducten. Het voorstel van de PVDA om gratis menstruatieproducten te voorzien in de toiletten van de stadsscholen werd door het stadsbestuur weggestemd, maar enkele maanden later alsnog ingevoerd. Wij willen dit proefproject nu doorvoeren in alle Gentse scholen.

Er gaapt dikwijls een grote kloof tussen de wereld van beleidsmakers en mensen die het moeilijk hebben in de samenleving. Veel beleidsbeslissingen van het Gentse stadsbestuur hebben een grote impact op mensen in een kwetsbare positie. Voorbeelden hiervan zijn de verhoging van de rusthuisfactuur, het schrappen van een premie voor mensen met een beperking, het verhogen van de grondbelasting - die ook kleine eigenaars en zogenaamde noodkopers hard trof - of de besparingen op het poetspersoneel van de Stad, dikwijls anderstaligen of vrouwen met deeltijdse contracten en een laag loon. De PVDA verzet zich binnen en buiten de gemeenteraad tegen dergelijke beleidsbeslissingen. 

Maar naast politiek protest en actie is het ook nodig om de stem van de mensen zelf veel structureler te laten klinken. Mensen in kwetsbare posities worden nu te laat of helemaal niet betrokken bij besluitvormingsprocessen van de Stad en dit werkt onrecht in de hand. Daarom willen wij mensen in armoede een structurele stem geven in het beleid, door hen te betrekken bij elke beleidsbeslissing die impact heeft op het leven van mensen in een kwetsbare maatschappelijke situatie. Op verschillende diensten en departementen werven we structureel mensen met ervaringsdeskundigheid aan bij de Stad Gent. Zo kunnen zij hun ervaring combineren met de professionele kennis van de stadsdiensten en ambtenaren en projectverantwoordelijken. We geven ervaringsdeskundigen daarbij de macht en het vertrouwen om mee te beslissen en niet louter advies te geven.

Vandaag lopen mensen zich vast in de doolhoven en drempels van dienstverlening en administratie. Dienstverlening moet begrijpelijk zijn: geen moeilijke woorden en geen jargon, geen digitale doolhoven, maar hulp op maat. Met een tolk als dat nodig is. We breiden het aantal tolkuren uit zodat de dienstverlening verbetert. We hanteren het click-call-connect-principe als norm. Daarbij moeten websites en digitale apps en tools helder en eenvoudig te gebruiken zijn. Telefoneren moet gratis en laagdrempelig zijn, met eenvoudige keuzeopties. Tenslotte moet de dienstverlening fysiek en vlot toegankelijk zijn, ook zonder digitale afspraak. We pleiten daarom voor ruimere openingsuren en een betere bestaffing van loketten.

Veel mensen die recht hebben op een uitkering doen daar geen beroep op. Maar liefst veertig procent van de rechthebbenden op een uitkering vraagt die uitkering niet aan. Een van de redenen daarvoor is dat mensen niet graag bij het OCMW aankloppen uit schaamte of schuldgevoel, omdat ze bang zijn om als profiteurs of fraudeurs bekeken te worden, omdat ze administratief niet sterk zijn of omdat ze hun rechten gewoon niet kennen. Daarom willen wij dat rechten zoveel mogelijk automatisch worden toegekend. Het is niet zo moeilijk om mensen te verwittigen als je vermoedt dat ze onder de armoedegrens leven en in aanmerking komen voor bepaalde steun of hulpverlening. 

We verhogen de tussenkomst op het aanbod van ’Iedereen verdient vakantie’, een vakantie-aanbod via de Rap op Stap-kantoren. We blijven mensen met bepaalde precaire statuten, zoals mensen in schuldhulpbemiddeling en mensen met leefloon, automatisch recht geven op een ‘Uitpas met kansentarief’. Op die manier versterken we de vrijetijdsparticipatie van mensen.

Om hulp- en dienstverlening maximaal te kunnen garanderen, verruimen we de openingsuren van het onthaal van de welzijnsbureaus en zetten we in op extra personeel, zodat er meer tijd is voor ondersteuning van de rechthebbenden en actieve rechtenverkenning.

Voor verschillende tegemoetkomingen moet je vaak steeds weer dezelfde papieren verzamelen. Ook dat kan eenvoudiger: als je een papier binnenbrengt, dan moet het ook gebruikt kunnen worden voor andere aanvragen. Dat is het only-once-principe. Het maakt het leven voor iedereen eenvoudiger, ook voor de administratie.

Individuele dossiers, bijvoorbeeld aanvragen voor een leefloon, worden momenteel behandeld door een politiek samengesteld commissie, het BCSD. Dat is decretaal zo vastgelegd. Ook een vertegenwoordiger van de PVDA maakt deel uit van dit comité. Onze ervaring leert dat ook in Gent de stem van mensen in armoede of in een kwetsbare maatschappelijke situatie onvoldoende gehoord of begrepen wordt. Daarom willen we dat individuele dossiers bij het OCMW ook worden behandeld door een bijzondere commissie die volledig onafhankelijk functioneert van de gemeenteraad en,bestaat uit de helft professionelen uit de sociale sector (experten, opbouwwerkers, middenveld) en de helft ervaringsdeskundigen in de armoede. Zij beslissen mee over de individuele hulpvragen en dossiers.

Van een leefloon moet je kunnen leven. Het is het laatste vangnet. Maar vandaag ligt het leefloon ver onder de armoedegrens. Het leefloon voor een alleenstaande bedraagt bijvoorbeeld 1.288 euro terwijl de Europese armoedegrens voor een alleenstaande op 1.450 euro staat. Wij willen de leeflonen optrekken tot aan het referentiebudget voor een menswaardig inkomen. Dat referentiebudget komt overeen met de Europese armoedegrens. 

Wij willen ook dat het leefloon onvoorwaardelijk is en dat het rekening houdt met de veranderende realiteit. Zo moeten ook cohousing en kostendelend samenhuizen kunnen, zonder dat je een derde van je leefloon verliest. De federale overheid bepaalt het bedrag van het leefloon. De regering belooft al lang om het op te trekken tot de armoedegrens, maar dat gebeurt niet. Nochtans berekende het Planbureau dat het, omwille van de grote terugverdieneffecten, financieel haalbaar is.

De Stad Gent geeft vandaag al beperkte bijkomende financiële steun bovenop de bestaande vervangingsinkomens. Die aanvullende financiële steun willen we optrekken tot de armoedegrens. Daarmee nemen we als stadsbestuur het voortouw en geven we een duidelijk signaal aan de federale regering. We ondernemen stappen om, samen met andere steden, druk uit te oefenen op de federale regering om de vervangingsinkomens op te trekken tot het referentiebudget in plaats van de financiële last van aanvullende steun op de gemeentes af te wentelen.

Binnen dit kader ondersteunen we het voorstel van Ieders Stem Telt om proefprojecten mogelijk te maken waarbij we, bijvoorbeeld voor gezinnen met kinderen of alleenstaande jongeren, extra financiële ondersteuning geven bovenop de minimumuitkeringen en dat koppelen aan intensieve begeleiding, opleiding en empowerment. Op die manier geven we mensen financiële ademruimte, een soort startpakket, om hun leven en toekomst in handen te nemen, zonder de permanente stress om rond te komen en de angst voor sanctionering.

Onze Grondwet bepaalt dat iedereen recht heeft op een menswaardig bestaan. Zonder water of zonder energie is dat niet gegarandeerd. Water en energie zijn geen luxegoederen, maar levensnoodzakelijke rechten. Ze zijn ook onontbeerlijk voor onze gezondheid. Mensen ervan afsluiten kan niet. Energie is een basisbehoefte. Iedereen heeft energie nodig voor verwarming, de bereiding en bewaring van voedsel, verlichting en voor tal van activiteiten die een essentieel bestanddeel zijn gaan uitmaken van communicatie, studie en informatie, sociaal leven, werk en ontspanning. Maar veel mensen worstelen met de druk van de energiefactuur op het gezinsbudget. Dat leidt tot onbetaalde rekeningen, inadequaat verwarmde woningen, ongezond koken en andere ernstige beperkingen. Hoge energiekosten van mensen in armoede hebben allerlei oorzaken: slechte toegang tot de goedkoopste tarieven, ondeugdelijke woningisolatie, slechte verwarmingsinstallaties …

We helpen kwetsbare gezinnen om energie te besparen met een derdebetalersysteem voor energiezuinige toestellen en renovaties en een zonnedakenplan, waarbij ook mensen zonder de nodige financiële middelen recht krijgen op zonnepanelen of zonneboilers. We beschermen kwetsbare gezinnen tegen agressieve deur-aan-deur-verkopers van Electrabel & co. De Stad verdeelt gratis stickers ‘geen deur-aan-deur-verkoop’ en grijpt actief in bij overtredingen.

We stellen een actieplan op tegen energiearmoede. Mensen met schulden bij hun energieleverancier komen vandaag terecht bij de ‘sociale leverancier’, Fluvius. Zij maken met de klanten een afbetalingsplan en verplichten hen een digitale meter met Prepraid (vroeger: budgetmeter) te laten installeren als ze hun schuld niet meteen kunnen inlossen. Met zo’n prepaid-systeem kan je alleen elektriciteit of gas krijgen als je de meter eerst oplaadt. Het is een ontoereikende en averechtse maatregel. Het maakt mensen net meer energiearm. Wij willen het recht op energie voorrang geven op het aflossen van schulden. Mensen moeten een haalbaar afbetalingsplan krijgen, maar het recht op voldoende energie moet altijd gegarandeerd blijven. Vandaag riskeren mensen nog altijd afgesloten te worden van elektriciteit en op een minimumlevering van 10 ampère gezet. Heb je een laag pensioen of werkloosheids- of invaliditeitsuitkering, dan wordt je schulddossier doorgegeven naar een deurwaarder voor verdere opvolging en verdubbelt je schuld door alle gemaakte onkosten. Wij pleiten ervoor dat deze gezinnen en alleenstaanden ook gehoord worden op het lokaal adviescomité (LAC) zodat hulp en begeleiding kunnen worden voorzien.

Ook water is een basisbehoefte. Je poetst er je tanden mee, je spoelt er het toilet mee door, je drinkt het, je kookt ermee, je poetst ermee … Geen menswaardig bestaan zonder stromend water. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties erkende drinkbaar water en goede sanitaire voorzieningen als een mensenrecht. Daarom willen wij het afsluiten van de watervoorziening verbieden. In Gent worden nog te vaak gezinnen afgesloten van drinkbaar water. Dat is onaanvaardbaar. In plaats van afsluitingen willen wij haalbare afbetalingsplannen, opgesteld samen met de klant. Met telkens een rechtenverkenning. 

Wij willen meer inzetten op huisbezoeken om mensen met betalingsachterstand te bereiken. Daarvoor is voldoende personeel nodig.

De schuldenberg kan soms zo hoog oplopen dat volledige schuldaflossing onrealistisch is. Op zo’n moment is het aangewezen (een deel van) de schuld kwijt te schelden.

Elke dag zijn in Gent vele geëngageerde hulpverleners aan de slag. Toch blijft de reguliere hulpverlening vaak moeilijk toegankelijk. In een snel veranderende samenleving haken de meest kwetsbaren het eerste af: mensen met psychische aandoeningen, jonge alleenstaande ouders met kinderen, vereenzaamde ouderen, alleenstaande vrouwen. Mensen weten dikwijls niet waar ze hulp kunnen vragen en weten niet waar ze recht op hebben. Veel mensen krijgen niet de gepaste hulp omdat ze hun weg in de administratieve mallemolen niet vinden.

We richten daarom samen met het middenveld sociale wijkhuizen op in elke wijk, waar elke Gentenaar terecht kan. Naar het model van de STEK-werkingen van SAAMO zorgen we voor ontmoetingsmomenten en -activiteiten en een laagdrempelig aanbod van dienst- en hulpverlening. Deze sociale wijkhuizen zien erop toe dat de sociale grondrechten van elke inwoner uit de wijk waargemaakt worden. Met het concept ‘koffie en papieren’ helpt het wijkhuis bij administratieve problemen. Bij een kop koffie of thee krijgen mensen hulp om officiële papieren in orde te maken, om de energiefactuur uit te pluizen en om andere problemen op te lossen. Via een ‘rechtenverkenner’ gaat het wijkhuis samen met de mensen na of ze wel alle sociale tegemoetkomingen krijgen waar ze recht op hebben. Want veel mensen kennen hun rechten niet en zijn ‘onderbeschermd’.

In elke ‘sociale stek’ werken sociaal werkers van verschillende diensten en welzijnspartners samen met vrijwilligers aan een aanbod van budgetbegeleiding, woonbegeleiding, arbeidsbegeleiding, begeleiding bij energie- en waterproblemen, hulp bij onderwijs en opvoeding, taallessen of vorming. We integreren in elke stek een sociaal digipunt dat bewoners helpt om de digitale kloof te overbruggen.

Vanuit zo’n sociale stek gaan buurt- en opbouwwerkers met huisbezoeken en straathoekwerk de wijk in om mensen te bereiken die de weg naar hun stek niet vinden. Zij kunnen ook specifieke noden van de wijk detecteren. Zo bouwen we aan een sterke, warme en solidaire wijk. De sociale stek organiseert ontmoetingsmomenten en -activiteiten, zodat de mensen uit de wijk elkaar beter leren kennen. Op die manier pakt het de eenzaamheid van veel mensen aan en versterkt het sociale cohesie en samenhorigheid. Een win-winsituatie voor de mensen en voor de wijk.

We investeren stadsbreed in bijkomende buurtwerkers, straathoekwerkers, jeugdwerkers en andere ‘outreachende’ sociaal werkers. We versterken daartoe de convenanten met het middenveld. Om de groeiende problemen van armoede, samenleven en onderbescherming aan te pakken moeten we investeren in mensen op het terrein.

We versterken in Gent de werking van de sociale kruideniers. We zorgen voor een permanente plek voor de SupermerKade in Meulestede en de mobiele kruidenier aan de Watersportbaan. We breiden het concept uit naar andere wijken in Gent, naar het model van de ‘solidaire kruidenier’. Dit zijn buurtwinkels met een ontmoetingsfunctie en een tweeprijzenbeleid: een sociaal tarief voor rechthebbenden en een ‘solidaire’ prijs voor andere klanten.

We ondersteunen tot slot ook de wijkgerichte gezondheidszorg. We ondersteunen de eerstelijnszones bij het opzetten van netwerken om de zorg beter te coördineren en sneller bij de juiste persoon te brengen. We versterken een aanbod van mentale zorg en hulpverlening, onder meer door het herintroduceren van de ‘relancepyschologen’. We zorgen ook dat in elke sociale stek toeleiding naar mentale hulpverlening geïntegreerd zit.

Steeds meer mensen komen in een schuldenspiraal terecht. Door aanmaningskosten, herinneringsbrieven en deurwaarders kan een factuur snel verdubbelen. Wij willen dat het stadsbestuur de daad bij het woord voegt. We zorgen ervoor dat de Stad Gent zelf het goede voorbeeld geeft door geen incassobureaus en deurwaarders in te schakelen voor het Jan Palfijnziekenhuis, de bibliotheek, de stedelijke scholen, het Mobiliteitsbedrijf en stadsdiensten.

Vandaag is dat niet het geval. Het stadsbestuur heeft een procedure ontwikkeld voor het omgaan met onbetaalde schoolfacturen en rekeningen bij de kinderopvang. Daarbij gaat men op het einde van de procedure over tot dwangbevelen met deurwaarders. Zo werden er in 2022 500 dwangbevelen uitgestuurd voor rekeningen van de kinderopvang en 413 voor onbetaalde schoolfacturen. We overleggen ook met alle Gentse onderwijsinstellingen en ziekenhuizen voor een verbod op incassobureaus voor de inning van onbetaalde facturen. We verbieden de Gentse politie om mee te werken aan de inbeslagname van inboedels bij maatschappelijk kwetsbare gezinnen.