De PVDA wil gratis bus en tram in Gent, maar is dat wel betaalbaar? “Ja”, zegt PVDA-lijsttrekker Tom De Meester, “11 miljoen euro volstaat”. De Lijn bevestigt die raming nu en noemt het PVDA-voorstel “bespreekbaar”.
“Gratis openbaar vervoer! Het is een van dé slogans geworden van de verkiezingscampagne in Gent. Getekend: de PVDA”, schrijft De Gentenaar, “Maar kan dat eigenlijk wel?”
Neen, klinkt het bij Open VLD-lijsttrekker Mathias De Clercq. “Gratis openbaar vervoer is onbetaalbaar”, Ook Groen houdt de vinger op de knip. ”Het geld groeit niet aan de bomen. Sinterklaas komt niet op 14 oktober, maar op 6 december”, zegt kopvrouw Elke Decruynaere. “Blijkbaar gelooft de PVDA nog in sprookjes.”
Hoezo, onbetaalbaar?
Even rekenen. Vandaag investeert de Stad Gent jaarlijks 460.000 euro in gratis (jawel!) openbaar vervoer op 15 koopzondagen. Om tram en bus het hele jaar door gratis te maken is bijgevolg 11 miljoen euro nodig. Best een haalbaar bedrag, als je weet dat de stad Gent een jaarlijks ‘huishoudbudget’ heeft van 822 miljoen euro. Nauwelijks één procent daarvan volstaat om bus en tram gratis door Gent te laten rijden.
Uit een Pano-reportage eerder deze week blijkt bovendien dat Gent jaarlijks 28 miljoen euro inkomsten haalt uit parkeermeters. Als we dat geld nu eens zouden investeren in gratis openbaar vervoer? Op koopzondagen rijden tram en bus nu al gratis. Als het kan voor koopjesjagers en toeristen, waarom kan het dan niet voor de modale Gentenaar?
Factcheck
De krant Gentenaar vroeg aan De Lijn om het PVDA-voorstel voor gratis openbaar vervoer door te rekenen. Wat blijkt? Niks sprookjes! “De raming van de PVDA blijkt overeen te komen met een raming van De Lijn. Om alle Gentenaars (tot 64 jaar) gratis met bus en tram te laten rijden zou de Stad Gent 44,0879 euro per inwoner moeten betalen aan De Lijn, elk jaar. Gent telt net geen 260.000 inwoners. Dus dat komt neer op 11,44 miljoen euro per jaar, ongeveer even veel als de raming van de PVDA. Daarvoor kan elke Gentenaar een gratis netabonnement voor één jaar voor de bussen en trams van De Lijn krijgen, in heel Vlaanderen.”
Als ook de senioren bijgeteld worden – die nu al aan sterk verlaagd tarief rijden – “komt er nog ongeveer 1,5 miljoen euro bij, blijkt uit inschattingen.” Moet lukken.
“Bespreekbaar”
Terwijl het PVDA-voorstel voor gratis openbaar vervoer de Gentse lijsttrekkers, van Groen tot N-VA de kast op jaagt, reageert De Lijn verrassend constructief. Gratis openbaar vervoer in Gent is “bespreekbaar”, klinkt het bij De Lijn Oost-Vlaanderen. “Een gemeente kan dat vragen, en dan kunnen wij dat bekijken.”
De Lijn verwijst naar de zogenaamde ‘derdebetalersregeling’, waarbij een derde partij – een stadsbestuur bijvoorbeeld – een afgesproken bedrag betaalt aan De Lijn om tickets of netabonnementen goedkoper of helemaal gratis te maken.
Het kan wél
Dat Open VLD een rabiate tegenstander is van gratis openbaar vervoer is geen verrassing, maar dat ook Groen zich hardnekkig verzet doet de wenkbrauwen fronsen. Gratis openbaar vervoer is immers de gedroomde hefboom om luchtvervuiling en CO2 drastisch terug te dringen.
Precies daarom starten vijf Duitse steden – Bonn, Essen, Mannheim, Reutlingen en Herrenberg – nog dit jaar met gratis openbaar vervoer. Ook Anne Hidalgo, burgemeester van Parijs, heeft het helemaal gehad met de dagelijkse smog, en is vastbesloten om gratis openbaar vervoer in te voeren in de Franse hoofdstad. “Het volstaat gewoon niet om het openbaar vervoer uit te breiden, de frequentie te verbeteren, en te investeren in comfort en service”, aldus Hidalgo. “Om het openbaar vervoer te verbeteren moeten we ook de tarieven durven herdenken.”
Het voorbeeld van Duinkerken
In meer dan 20 Europese steden, van de Franse havenstad Duinkerken tot Tallin, hoofdstad van Estland, is gratis tram en bus nu al een dagelijkse realiteit.
In Duinkerken, aan de Franse Noordzeekust, is het openbaar vervoer sinds 1 september helemaal gratis. Tegelijk met het afschaffen van de tickets werden nieuwe ecologische bussen aangekocht. “We gaan Duinkerken toch niet vergelijken met Gent”, spot Elke Decruynaere (Groen). Maar waarom niet, eigenlijk? In de communauté urbaine van Duinkerken wonen 199.893 mensen. Perfect vergelijkbaar met Gent dus.
Terwijl groene kopstukken als Filip Watteeuw en Elke Decruynaere in Gent tégen gratis openbaar vervoer zijn, is Damien Carême, de groene burgemeester van Grande-Synthe en vice-voorzitter van de agglomeratie Duinkerken, één van de grote gangmakers van gratis openbaar vervoer.
Gratis werkt!
Gratis openbaar vervoer is een succesverhaal. Toen het stadsbestuur van Duinkerken voorzichtig experimenteerde met gratis weekendbussen, steeg het aantal reizigers met 50 procent, zegt Patrice Vergriete, de burgemeester van Duinkerken, “en dat zonder investeringen, enkel en alleen door het openbaar vervoer gratis te maken.” “Een broodnodige psychologische schok”, noemt hij de beslissing om het openbaar vervoer het hele jaar door gratis te maken. “Met nauwelijks 5 procent van alle verplaatsingen doet het openbaar vervoer in Duinkerken het vandaag barslecht. We moeten een déclic maken.”
Gratis openbaar vervoer geeft automobilisten een aantrekkelijk alternatief. In Chateauroux, waar de bussen sinds 2001 helemaal gratis zijn, verdriedubbelden tot 5 miljoen gebruikers per jaar, waarvan 40 procent jongeren onder de 18. In Aubagne steeg het aantal gebruikers tussen 2009 en 2017 van 1,9 miljoen tot 6 miljoen, na het afschaffen van de bustickets. Zory, een Poolse stad, zag het aantal dagelijkse gebruikers verviervoudigen toen de bus in mei 2014 gratis werd.
Gezonde lucht
Gratis openbaar vervoer mag dan al 11 miljoen euro kosten, de maatschappelijke winst is nauwelijks in cijfers te vatten. Gratis openbaar vervoer heeft een grote impact op luchtkwaliteit en CO2-uitstoot.
De luchtkwaliteit in de Gentse binnenstad mag dan al verbeterd zijn door het circulatieplan, de uitdaging blijft levensgroot. Uit stikstofdioxide-metingen van Curieuzeneuzen blijkt dat 27 procent van de Gentse meetpunten boven de gevaarlijke grens van 30 µg/m3 uitkomt. Dat komt overeen met de woonplaats van ongeveer 70.000 Gentenaars. In de strijd tegen luchtvervuiling en CO2 is gratis openbaar vervoer een dankbare bondgenoot.
Win-win-win
Bovendien moet je ook de terugverdieneffecten in rekening brengen. Gratis openbaar vervoer helpt files vermijden, maakt de stad aantrekkelijker voor bezoekers en stimuleert de werkgelegenheid. Een win-win-win-situatie. De burgemeester van Chateauroux vertelde op een internationale conferentie in Duinkerken op 5 september hoe Rioland, een luxemerk van lederwaren, een nieuw atelier bouwt in de binnenstad en 100 nieuwe jobs creëert. “Het gratis openbaar vervoer bleek daarbij een belangrijke troef om arbeidskrachten aan te trekken die niet noodzakelijk een auto of rijbewijs hebben.” In plaats van een rabiate tegenstander zou schepen van economie Mathias De Clercq (Open VLD) net de grootste pleitbezorger van gratis openbaar vervoer moeten zijn.
Gratis openbaar vervoer is haalbaar en perfect betaalbaar. Het is een gedroomd wapen in de strijd tegen luchtvervuiling en fijn stof, het maakt onze stad leefbaar en gezond, kort files in en geeft de economie een boost.
Waar wachten we eigenlijk nog op?
--
Tom De Meester is lijsttrekker voor PVDA in Gent.
p.s. Lees hier het volledige artikel in De Gentenaar: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20181011_03827502
